رویاسازان بکراندیش
در حال بارگذاری...
کیفیت بالا در نورپردازی فضاهای عمومی، علاوه بر تامین امکان دید و نهایتا آرامش بصری برای افراد، امنیت و ایمنی روانی رو هم ایجاد می کنه. این موضوع باعث ارتقاء عملکرد و بالا رفت کیفیت بهره وری از فضاهای شهری و همین طور انعطاف پذیری فضاهای عمومی می شه . بنابرای تصویر ذهنی مخاطب از فضاهای عمومی در فضای شب، یک تصویر هویت یافته و مشخص خواهد بود.
البته توجه به نور طبیعی و اهمیت فواید و مزایای اون، به عنوان منبع اصلی و کارآمد تامین روشنایی در روز همچنان به قوت خودش باقی هست؛ و تمامی تلاش های طراحان، معماران و متخصصان حوزه نورپردازی در حدود نیم قرن اخیر برای بالابردن کیفیت نورپردازی و ارتقاء تکنولوژی در این زمینه به نحوی انجام شده که زیبایی نورپردازی فضا در شب، مکمل زیبایی فضا زیر نور روز باشه.
در این مقاله کلیتی از اصول و ضوابط نورپردازی فضاهای عمومی رو توضیح خواهم داد تا متوجه بشیم حداقل نکاتی که در برای نور پردازی این فضاها باید رعایت کنیم چه مواردی هستند.
ورودی های اصلی برای هر فضا به نوعی تعریف کننده ی اون مکان هستند و اولین تصویر ذهنی از فضا رو در ناخوادآگاه مخاطب شکل می دهند. بنابراین اولین نکته ای که باید در طراحی نورپردازی ورودی هر مجموعه رعایت کرد، امکان ایجاد دید در شب هست.
هر چه قدر مجموعه برزگتر و مهم تر ، نور پردازی اون هم فاخر تر و باشکوه تر. طوری که امکان تشخیص و دیده شدن اون فضا از مجموعه های اطراف با سهولت و آسانی انجام بشه. در واقع با توجه به اهمیت بنا، نورپردازی اون هم باید تاثیرگذارتر باشه. بنابراین در طراحی بخش خارجی این فضا ها از نورافکن ها و چراغ های پر نور استفاده می شه.
زاویه پرتو افکنی نورها باید طوری باشه که در چشم افراد خیرگی ایجاد نکنه و آزار دهنده نباشه. و اولین نکته این هست که تنوع نور پرردازی در شب باعث بشه بنا زیبا تر از چیزی که هست به چشم بیاد.
البته بحث کاربری فضا هم مهم هست. به عنوان مثال نور پردازی فضاهای مسکونی در شب بسیار ملایم تر از نور پردازی فضاهای تجاری خواهد بود.
نور پردازی مسیرهای حرکتی در شب باید طوری انجام بشه که تمام طول مسیر مشخص و واضح باشه. مقدار پرتوافکنی نور چراغ ها، زیبایی، فاصله قرارگیری اونها نسبت به هم و همین طور نسبت به عرض مسیر حرکتی، در نورپردازی درست مسیرهای ارتباطی تاثیر ویژه ای داره.
در واقع به وسیله نورپردازی به مسیر حرکت افراد جهت داده می شه. و فرد به کمک نورپردازی می تونه انتهای مسیر رو پیش بینی کنه و با احساس آرامش و امنیت حرکت کنه.
اگر در پیرامون مسیرهای حرکتی فضای سبز وجود داشته باشه، نورهایی که با گیاهان تابیده می شه مسیر رو مطبوع تر و دلپذیر تر می کنه. و اگر مسیر حرکتی یک راهرو در داخل ساختمان باشه، می تونیم رو دیوار المان های تزیینی تابلو نصب کنیم که نور موضعی بهشون تابیده می شه. این موضوع باعث می شه فرد حس کنه در یک مسیر گالری مانند حرکت می کنه.
در واقح ساخت مسیرهای حرکتی جذاب به واسطه نورپردازی، مخاطب رو از طی کردن مسیر خسته نمی کنه. و متوجه گذر زمان نمی شه. ضمن اینکه تنوع و خلاقیت نور پردازی مدرن، انقدر بالاست که نور چراغ ها می تونن فرم های مختلفی رو روی سطوح دیوار مسیرهای حرکتی ایجاد کنند.
شیوه ی نور پردازی حجم های سبز توده ای، مثل بته زارها و گیاهان بلند می تونه باعث امکان دسترسی بهتر به فضای سبز بشه. در واقع وضوح پوشش های گیاهی در شب باعث می شه افراد در تاریکی شب از ورود به چنین فضاهایی احساس عدم امنیت نکنند.
در نورپردازی فضاهای سبز باید توجه داشت که گل، چمن، درخت و گياهان مختلف هر کدام رنگهای متنوعی دارند که باید به اندازه روز خودنمایی و جلوه کنند. بنابر این روش نورپردازی هر کدام از اونها یکسان نیست.
جالبه که بعضی از گیاهان به قدری که می تونن در نورپردازی شب زیبا به نظر برسند در نور طبیعی روز زیبایی ویژه ای ندارند و وقتی در منظره تاریک شب نورپردازی می شن منظره ی جالبی رو ایجاد می کنند.
درختان المان های اصلی فضاهای سبز هستند که در حجم گسترده استفاده می شن، بنابراین فرم و شکل نور پردازی فضاهای سبز باید به نحوی باشه که توجه ی ویژه ای به این جچم گسترده داشته باشه.
در واقع با توجه به نورپردازی درختان هست که می تونیم به فضاهای سبز در تاریکی شب بعد بدیم.
یکی از بهترین شیوه های نورپردازی آب های راکد این هست که به اونها مستقیما نور تابیده نشه، بلکه به واسطه ی استفاده از آینه و شیشه نور تغییر جهت پیدا کنه و تابیده بشه. این موضوع باعث می شه تصویر درختان و سایر عناصر پیرامونی روی سطح اب منعکس بشه.
علاوه بر این فواره هایی که داخل آب استفاده میشوند رو نمی شه به طور بسیار دقیقی روشن کرد. چون وقتی آب پرتاب می شه به شکل پودر در میاد، بنابراین نور نمی تونه به راحتی از داخل آب حرکت کنه. به همین دلیل باید باید لامپ ها رو در زیر سطح آب قرار داد و فواره ها رو باید از زیر اب روشن کرد.
مهم ترین نکته ای که در نورپردازی زمین بازی باید رعایت بشه تامین ایمنی افرادی هست که در اون محل بازی می کنند؛ که ابن موضوع از دو جنبه باید بررسی بشه. اول از همه بالا بودن سطح ایمنی چراغ هایی هست که در طراحی نورپردازی این فضاها استفاده می شه و دوم اینکه چراغ ها بتونن به قدری فضای بازی رو روشن کنند که افراد تمام محدوه های حرکتی خودشون رو واضح ببینند.
موضوع مهم بعدی این هست که پرتوافکنی نورها باید به شکیلی انجام بشه که تمام محدوده ی بازی نور یکپارچه و متعادل دریافت کنه. علاوه بر این نحوه ی قرارگیری نورها به شکلی باشه که در نقطه های بیرونی زمین بازی خیره گی ایجاد نکنه تا علاوه بر بازیکنان، تماشاگران هم بتونن به خوبی محوطه بازی رو ببینند.
در واقع علاوه بر بحث زیبایی شناسی در نورپردازی این فضا بحث ایمنی فضا و آسایش بصری به فعالیت طولانی در مناطق بازی کمک می کنه.
آلاچیق ها محل هایی برای توقف مقطعی در حدود یک یا چند ساعت هستند. از اونجایی که افردا این محل ها رو برای نشتن و استراحت کردن و گپ و گفت انتخاب می کنند، نیاز است که از نور ملایم و نرم استفاده بشه. بنابراین این به واسطه ی گیاهان اطراف، نور رو متعادل تر می کنند.
به این شکل که نور را لابه لای گیاهان اطراف یا بر روی دیواره ها یا سقف آلاچیق ها نصب می کنند تا انعکاس نور باعث روشن شدن فضای داخلی بشه. البته گاها در قسمت داخلی فضا و برروی سقف یک المان نوری ملایم هم نصب می شه تا افراد در هنگام گفتمان بتونن صورت هم رو ببینند.
به منظور ایجاد روشنايي در پاركينگ و براي اينكه روشنايي كافي به محل های دور از نقطه ی نصب چراغ برسه ، عناصر نور پردازی بكار گرفته مي شوند كه حداكثر شدت نور آنها در زاويه ي 70 تا 75 درجه عمودي باشه. به کمک اين چراغها این امکان به وجود میاد که فاصله چراغهاي مجاور را تا حدود 4/5 برابر ارتفاع نصب انتخاب کرده و یکپارچگی كافي در میزان روشنايي بدون ايجاد چشم زدگي حاصل بشه.
وقتی بین سطح جسم و سایه تیز اون تضاد به وجو بیاد، شکل و فرم شی مشخص می شه. در این بین اگر نور ملایمی که باعث ایجاد نیم سایه بشه به جسم تابیده بشه، جسم خیلی زیبا تر در محوطه خودنمایی می کنه و جزییاتش به چشم میاد. اکثرا ارتفاع زیاد ای نشه ها باعث می شه که طراحان از نورهایی با برد بالا استفاده کنند. بنابراین نمی شه از نورهای معمولی برای این موارد استفاده کرد.
مجسمه های بزرگ و پرچم های بلندی که معمولا در بخش های ورودی استفاده می شن باید نورپردازی های از پایین به بالا داشته باشند تا باعث شکوه و فاخر تر شدن محوطه بیرونی بنا بشوند.
سخن آخر
در این مقاله در مورد نورپردازی فضاهای عمومی که در محوطه های خارجی بنا قرار دارند صحبت کردم. برای اینکه اطلاعات بیشتری در مورد نور پردازی داشته باید می تونید مقاله " انواع نور در معماری" رو مطالعه بفرمایین. در آنجا بیشتر در مورد نورپردازی قسمت های داخلی بنا صحبت خواهم کرد.
کیفیت بالا در نورپردازی فضاهای عمومی، علاوه بر تامین امکان دید و نهایتا آرامش بصری برای افراد، امنیت و ایمنی روانی رو هم ایجاد می کنه. این موضوع باعث ارتقاء عملکرد و بالا رفت کیفیت بهره وری از فضاهای شهری و همین طور انعطاف پذیری فضاهای عمومی می شه . بنابرای تصویر ذهنی مخاطب از فضاهای عمومی در فضای شب، یک تصویر هویت یافته و مشخص خواهد بود.
البته توجه به نور طبیعی و اهمیت فواید و مزایای اون، به عنوان منبع اصلی و کارآمد تامین روشنایی در روز همچنان به قوت خودش باقی هست؛ و تمامی تلاش های طراحان، معماران و متخصصان حوزه نورپردازی در حدود نیم قرن اخیر برای بالابردن کیفیت نورپردازی و ارتقاء تکنولوژی در این زمینه به نحوی انجام شده که زیبایی نورپردازی فضا در شب، مکمل زیبایی فضا زیر نور روز باشه.
در این مقاله کلیتی از اصول و ضوابط نورپردازی فضاهای عمومی رو توضیح خواهم داد تا متوجه بشیم حداقل نکاتی که در برای نور پردازی این فضاها باید رعایت کنیم چه مواردی هستند.
ورودی های اصلی برای هر فضا به نوعی تعریف کننده ی اون مکان هستند و اولین تصویر ذهنی از فضا رو در ناخوادآگاه مخاطب شکل می دهند. بنابراین اولین نکته ای که باید در طراحی نورپردازی ورودی هر مجموعه رعایت کرد، امکان ایجاد دید در شب هست.
هر چه قدر مجموعه برزگتر و مهم تر ، نور پردازی اون هم فاخر تر و باشکوه تر. طوری که امکان تشخیص و دیده شدن اون فضا از مجموعه های اطراف با سهولت و آسانی انجام بشه. در واقع با توجه به اهمیت بنا، نورپردازی اون هم باید تاثیرگذارتر باشه. بنابراین در طراحی بخش خارجی این فضا ها از نورافکن ها و چراغ های پر نور استفاده می شه.
زاویه پرتو افکنی نورها باید طوری باشه که در چشم افراد خیرگی ایجاد نکنه و آزار دهنده نباشه. و اولین نکته این هست که تنوع نور پرردازی در شب باعث بشه بنا زیبا تر از چیزی که هست به چشم بیاد.
البته بحث کاربری فضا هم مهم هست. به عنوان مثال نور پردازی فضاهای مسکونی در شب بسیار ملایم تر از نور پردازی فضاهای تجاری خواهد بود.
نور پردازی مسیرهای حرکتی در شب باید طوری انجام بشه که تمام طول مسیر مشخص و واضح باشه. مقدار پرتوافکنی نور چراغ ها، زیبایی، فاصله قرارگیری اونها نسبت به هم و همین طور نسبت به عرض مسیر حرکتی، در نورپردازی درست مسیرهای ارتباطی تاثیر ویژه ای داره.
در واقع به وسیله نورپردازی به مسیر حرکت افراد جهت داده می شه. و فرد به کمک نورپردازی می تونه انتهای مسیر رو پیش بینی کنه و با احساس آرامش و امنیت حرکت کنه.
اگر در پیرامون مسیرهای حرکتی فضای سبز وجود داشته باشه، نورهایی که با گیاهان تابیده می شه مسیر رو مطبوع تر و دلپذیر تر می کنه. و اگر مسیر حرکتی یک راهرو در داخل ساختمان باشه، می تونیم رو دیوار المان های تزیینی تابلو نصب کنیم که نور موضعی بهشون تابیده می شه. این موضوع باعث می شه فرد حس کنه در یک مسیر گالری مانند حرکت می کنه.
در واقح ساخت مسیرهای حرکتی جذاب به واسطه نورپردازی، مخاطب رو از طی کردن مسیر خسته نمی کنه. و متوجه گذر زمان نمی شه. ضمن اینکه تنوع و خلاقیت نور پردازی مدرن، انقدر بالاست که نور چراغ ها می تونن فرم های مختلفی رو روی سطوح دیوار مسیرهای حرکتی ایجاد کنند.
شیوه ی نور پردازی حجم های سبز توده ای، مثل بته زارها و گیاهان بلند می تونه باعث امکان دسترسی بهتر به فضای سبز بشه. در واقع وضوح پوشش های گیاهی در شب باعث می شه افراد در تاریکی شب از ورود به چنین فضاهایی احساس عدم امنیت نکنند.
در نورپردازی فضاهای سبز باید توجه داشت که گل، چمن، درخت و گياهان مختلف هر کدام رنگهای متنوعی دارند که باید به اندازه روز خودنمایی و جلوه کنند. بنابر این روش نورپردازی هر کدام از اونها یکسان نیست.
جالبه که بعضی از گیاهان به قدری که می تونن در نورپردازی شب زیبا به نظر برسند در نور طبیعی روز زیبایی ویژه ای ندارند و وقتی در منظره تاریک شب نورپردازی می شن منظره ی جالبی رو ایجاد می کنند.
درختان المان های اصلی فضاهای سبز هستند که در حجم گسترده استفاده می شن، بنابراین فرم و شکل نور پردازی فضاهای سبز باید به نحوی باشه که توجه ی ویژه ای به این جچم گسترده داشته باشه.
در واقع با توجه به نورپردازی درختان هست که می تونیم به فضاهای سبز در تاریکی شب بعد بدیم.
یکی از بهترین شیوه های نورپردازی آب های راکد این هست که به اونها مستقیما نور تابیده نشه، بلکه به واسطه ی استفاده از آینه و شیشه نور تغییر جهت پیدا کنه و تابیده بشه. این موضوع باعث می شه تصویر درختان و سایر عناصر پیرامونی روی سطح اب منعکس بشه.
علاوه بر این فواره هایی که داخل آب استفاده میشوند رو نمی شه به طور بسیار دقیقی روشن کرد. چون وقتی آب پرتاب می شه به شکل پودر در میاد، بنابراین نور نمی تونه به راحتی از داخل آب حرکت کنه. به همین دلیل باید باید لامپ ها رو در زیر سطح آب قرار داد و فواره ها رو باید از زیر اب روشن کرد.
مهم ترین نکته ای که در نورپردازی زمین بازی باید رعایت بشه تامین ایمنی افرادی هست که در اون محل بازی می کنند؛ که ابن موضوع از دو جنبه باید بررسی بشه. اول از همه بالا بودن سطح ایمنی چراغ هایی هست که در طراحی نورپردازی این فضاها استفاده می شه و دوم اینکه چراغ ها بتونن به قدری فضای بازی رو روشن کنند که افراد تمام محدوه های حرکتی خودشون رو واضح ببینند.
موضوع مهم بعدی این هست که پرتوافکنی نورها باید به شکیلی انجام بشه که تمام محدوده ی بازی نور یکپارچه و متعادل دریافت کنه. علاوه بر این نحوه ی قرارگیری نورها به شکلی باشه که در نقطه های بیرونی زمین بازی خیره گی ایجاد نکنه تا علاوه بر بازیکنان، تماشاگران هم بتونن به خوبی محوطه بازی رو ببینند.
در واقع علاوه بر بحث زیبایی شناسی در نورپردازی این فضا بحث ایمنی فضا و آسایش بصری به فعالیت طولانی در مناطق بازی کمک می کنه.
آلاچیق ها محل هایی برای توقف مقطعی در حدود یک یا چند ساعت هستند. از اونجایی که افردا این محل ها رو برای نشتن و استراحت کردن و گپ و گفت انتخاب می کنند، نیاز است که از نور ملایم و نرم استفاده بشه. بنابراین این به واسطه ی گیاهان اطراف، نور رو متعادل تر می کنند.
به این شکل که نور را لابه لای گیاهان اطراف یا بر روی دیواره ها یا سقف آلاچیق ها نصب می کنند تا انعکاس نور باعث روشن شدن فضای داخلی بشه. البته گاها در قسمت داخلی فضا و برروی سقف یک المان نوری ملایم هم نصب می شه تا افراد در هنگام گفتمان بتونن صورت هم رو ببینند.
به منظور ایجاد روشنايي در پاركينگ و براي اينكه روشنايي كافي به محل های دور از نقطه ی نصب چراغ برسه ، عناصر نور پردازی بكار گرفته مي شوند كه حداكثر شدت نور آنها در زاويه ي 70 تا 75 درجه عمودي باشه. به کمک اين چراغها این امکان به وجود میاد که فاصله چراغهاي مجاور را تا حدود 4/5 برابر ارتفاع نصب انتخاب کرده و یکپارچگی كافي در میزان روشنايي بدون ايجاد چشم زدگي حاصل بشه.
وقتی بین سطح جسم و سایه تیز اون تضاد به وجو بیاد، شکل و فرم شی مشخص می شه. در این بین اگر نور ملایمی که باعث ایجاد نیم سایه بشه به جسم تابیده بشه، جسم خیلی زیبا تر در محوطه خودنمایی می کنه و جزییاتش به چشم میاد. اکثرا ارتفاع زیاد ای نشه ها باعث می شه که طراحان از نورهایی با برد بالا استفاده کنند. بنابراین نمی شه از نورهای معمولی برای این موارد استفاده کرد.
مجسمه های بزرگ و پرچم های بلندی که معمولا در بخش های ورودی استفاده می شن باید نورپردازی های از پایین به بالا داشته باشند تا باعث شکوه و فاخر تر شدن محوطه بیرونی بنا بشوند.
سخن آخر
در این مقاله در مورد نورپردازی فضاهای عمومی که در محوطه های خارجی بنا قرار دارند صحبت کردم. برای اینکه اطلاعات بیشتری در مورد نور پردازی داشته باید می تونید مقاله " انواع نور در معماری" رو مطالعه بفرمایین. در آنجا بیشتر در مورد نورپردازی قسمت های داخلی بنا صحبت خواهم کرد.
