از زمان های گذشته، مردم گیاهان و پوشش گیاهی رو  در طراحی شهرها و  معماری خانه های خود ادغام  میکردن یا حداقل یاد گرفته بودن که با طبیعت همزیستی کنن اما در چند دهه اخیر با صنعتی شدن سریع و گسترش شهرها، تمامی ساخت و سازها، طراحی و معماری ساختمان ها  مربوط به خیابان ها و خانه ها هست و بسیاری از مردم اهمیت تاثیر وجود پوشش گیاهی و فضای سبز در زندگی روزمره خودشون رو فراموش کردن.برای اکثر آنها، درختان و سایر پوشش های گیاهی صرفاً به عنوان یه عنصر لوکس یا زیباتر جلوه دادن شهرها عمل می کنن و به وجود گیاهان در محل زندگی و کار خودشون توجهی ندارن.

تا همین سال های اخیر ، مردم تاثیر ریشه کن کردن گیاهان و نبود پوشش گیاهی رو در بوجود اومدن جزیره گرمایی شهری رو متوجه شدن و برای کاهش اثر این مشکل در کشورهای توسعه یافته از باغ های پشت بام یا همان روف گاردن در طراحی ساختمان ها به عنوان راه حلی برای ادغام پوشش گیاهی با معماری استفاده کردن.این اقدام علاوه بر از بین بردن تاثیرات جزیره گرمایی ،راه حلی برای کاهش مصرف انرژی هست و از نظر مالی و محیطی هم یه ایده سودمندی هست و همچنین باعث میشه معماری و طراحی ساختمان ها زیباتر شود و افراد با طبیعت و گیاهان بیشتر در ارتباط باشن و ساعاتی رو به دور از شلوغی زندگی شهر در این فضا سپری کنن.

همانطور که طراحی و دکوراسیون فضای داخلی ساختمان­ها اهمیت داره دکوراسیون و معماری بیرون آن نیز اهمیت ویژه ای داره و باید معماران و طراحان به آن توجه کنن زیرا ارتباط مستقیمی با شهر و محیط اطراف خود ساختمان داره.عوامل زیادی روی زیبایی ساختمان تاثیر داره و در این مقاله به تاثیر طراحی و اجرای روف گاردن بر روی بام ساختمان­ها میپردازیم.

روف گاردن در بام های ساختمان ها نقش به مراتب بیشتری در بهبود زندگی شهری  ایفا میکنه و امروزه به طور فزاینده ای در سراسر جهان رایج شده .این روش از نظر لوکوربوزیه وسیله ای اساسی برای آوردن طبیعت به فضای ساختمان ها و خانه ها بود و طراحی روف گاردن در ساختمان ها فرصت عالی برای لذت بردن از مناظر اطراف و قرار گیری انسان در فضای سبز در دل محیط شهری هست و همینطور روف گاردن نقش مهمی به اکولوژی و اقلیم میکنه.

روف گاردن، در اصل باغی هست بر روی پشت بام ساختمان ها، فضاهای سبز ساخته دست بشر در بالاترین سطح ساختمان های مسکونی و تجاری. علاوه بر مزیت تزئینی، کاشت سقف ممکنه مواد غذایی، کنترل دما، مزایای هیدرولوژیکی، بهبود معماری، زیستگاه ها، یا راهروهایی برای حیات وحش، فرصت های تفریحی، و در مقیاس بزرگ، حتی مزایای زیست محیطی داشته باشه. کاشت گیاهان و گل‌های تزئینی مختلف، پرورش سبزیجات و گیاهان خوراکی ایجاد فضاهای سبز دلپذیر و جذابی هست که بر روی پشت بام ساختمان ها به حفاظت از محیط زیست کمک کرده و فرصتی برای اتصال به طبیعت میده. طراحی روف گاردن بر روی  پشت بام ارزش ساختمان ها رو  افزایش میده  و بر معماری پایدار و نگرش سازگار با محیط زیست تأکید داره.

 

 

روف گاردن یا بام سبز، تکنولوژی جدیدی هست که امروزه بر روی بسیاری از پشت بام ها و تراس های ساختمان ها اجرا میشه و در شرایط زیست محیطی امروزی،باعث ارتقای معماری، پایداری محیط و بهبود سلامتی روانی و جسمی ساکنین و افزایش کیفیت زندگی میشه و علاوه بر این موارد با  طراحی این محیط بر روی پشت بام ها و تراس ها به زیبایی معماری و دکوراسیون ساختمان کمک زیادی میکنیم و افراد میتونن در ساعات مختلف و در اوقات فراغت خودشون رو در این فضا سپری کنن و ارتباط بین انسان و طبیعت برقرار بشه.

روف گاردن بامی هست که روی آن گیاهان رشد میکنن و برای کاشت میتونیم از انواع مختلفی از پوشش گیاهی مثل چمن مصنوعی تا گل و گیاهان تزئینی استفاده کنیم و همینطور میتونیم از مبلمان های دیگه ای مثل آلاچیق و آبنما در دکوراسیون و طراحی آن استفاده کنیم .

امروزه خانه های سازگار با محیط زیست با باغ های روی پشت بام یا همان روف گاردن  بخشی از معماری پایدار معاصر هستن و هدف معماری پایدار ایجاد ساختمانی سبز هست که زیبا به نظر برسه ، احساسی کاربردی و راحت داشته باشه و به سبک زندگی و فرهنگ پایدار کمک کنه. ساختمان‌های پایدار با سقف‌های زنده نمونه‌ای از معماری مدرن هستن  که بام‌های سبز رو برای محیط سالم‌تر شهرها ایجاد می‌کنن.

استفاده از روف گاردن بر روی بام های ساختمان ها احساس قرار گیری در طبیعت رو به افراد میدن.روف گاردن به کاهش دمای داخلی ساختمان ها در فصل های گرم کمک میکنن و در فصل سرما فضای داخلی رو گرمتر میکنن و همینطور باعث تولید اکسیژن بیشتر در نتیجه تصفیه هوا کمک زیادی میکنن.

طرح های معماری جذاب و زیبایی برای دکوراسیون بام های سبز یا همان روف گاردن وجود داره که میتونیم با استفاده از انواع چمن ها،گیاهان و درختان و گل ها آنها رو ایجاد کنیم که باعث سازگاری با محیط زیست میشه و با ایجاد تضاد بین دکوراسیون روف گاردن با معماری ساختمان میتونیم فضایی فراموش نشدنی و دلپذیری رو ایجاد کنیم.

 

 

طراحی و اجرای روف گاردن قدمت تاریخی داره و از زمان های گذشته انسان در فضای زندگی خودش از عناصر طبیعی استفاده میکردن و ارتباط خودش رو با طبیعت حفظ میکرده و برای معماری و دکوراسیون فضاهای مختلف از این عناصر استفاده های زیادی میکردن .شاید در ابتدا روف گاردن به شکل امروزی ساخته نمیشد ولی علت ساخت آن همین علت امروزی هست که آن هم برقراری ارتباط بین انسان و طبیعت در زندگی روزمره هست.از زمانی که زیگورات‌های بین‌النهرین باستان (هزاره چهارم قبل از میلاد - 600 قبل از میلاد) درختان و درختچه‌ها  رو در تراس‌های بالای زمین کاشته بودن، انسان‌ها گیاهان رو در بالای سازه‌ها پرورش دادن . یه نمونه هم در زمان رومیان ویلا اسرار در پمپئی بود که دارای تراس مرتفعی بود که در آن گیاهان پرورش می یافتن.یه باغ پشت بام نیز در اطراف سالن تماشاگران در قیصریه رومی-بیزانسی کشف شده هست.در شهر قرون وسطایی مصر فسطاط دارای تعدادی ساختمان مرتفع بود که ناصر خسرو در اوایل قرن یازدهم آنها رو  تا 14 طبقه توصیف کرد، با باغچه های پشت بام در بالای طبقه با چرخ های آبی که از گاو کشیده می شد برای آبیاری آنها. در میان عجایب هفتگانه جهان باستان، باغ‌های معلق بابل اغلب به‌عنوان سازه‌های بلندی که پوشش گیاهی رو در خود نگه میداشتن، نیز به عنوان یکی از سازه های قدیمی روف گاردن شناخته میشه.

 

 

روف گاردن به شکل امروزی برای اولین بار در دهه 1960 در کشور آلمان توسعه پیدا کرد و امروزه اکثر ساختمان های این کشور دارای بام سبز یا روف گاردن هستن بعد از کشور آلمان در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز گسترش پیدا کرد.ریشه روف گاردن مدرن در ایسلند و اسکاندیناوی هست. استفاده از روف گاردن در ایالات متحده آمریکا از زمان های گذشته میشه و معروفترین بام سبز این کشور بام تالار شهر شیکاگو هست.

 

 

همانطور که میدونیم هدف طراحی و معماری، بهینه کردن فضا برای آرامش و آسایش زندگی انسان هست و طراحان با بهره گیری از تمامی امکانات برای ایجاد این فضا کمک میگیرن تا فضایی متنوع رو طراحی و اجرا کنن.از مهمترین این امکانات و راهکاره ها میتونیم به بکارگیری فضای سبز و پوشش گیاهی در فضاهای مختلف اشاره کنیم که این روش شادابی و پویایی رو به کالبد و روح طرح و دکوراسیون تزریق میکنه و یکی از مهمترین ویژگی­های این عنصر در معماری و دکوراسیون این هست که انعطاف پذیر و تغییر پذیر هست به طوریکه در گذر زمان و فصول اشکال زیبایی رو به نمایش میذاره.استفاده از پوشش گیاهی علاوه بر تاثیراتی که بر روی روان و جسم انسان میذاره باعث ایجاد حس تعلق و هویت به ساختمان نیز میشه.

 

 

پس میتونیم نتیجه بگیریم که روف‌گاردن، بام‌باغ یا بام سبز، فضای سبز طراحی شده‌ای هست که با احداث آن در فضاهای بلااستفاده  ساختمان مثل  پشت‌بام یا تراس، همسو با تکنولوژی مدرن و هم‌خوان با ارزش‌های زیباشناسی، اجتماعی و فرهنگی میتونه در شرایط زیست‌محیطی حال حاضر، فضای سبز از دست رفته شهری رو  زنده و باعث پایداری محیط، بهبود سلامت روانی و جسمی ساکنین و افزایش کیفیت زندگی بشه.

استفاده از فضای سبز در قسمت های مختلف ساختمان انجام میشه از فضا و نمای بیرونی یه ساختمان تا در قسمت ورودی و لابی و پارکینگ،استفاده از گیاهان تزئینی در راهروها و در آخر بر روی پشت بام به صورت روف گاردن که موضوع این مقاله هست.

 

 

-تامین فضایی سازگار و مطبوع برای کاربران ساختمان

-ایجاد فضایی سبز و نیمه عمومی برای ساکنین ساختمان و بالا بردن کیفیت زندگی

-ایجاد منظر شهری سبز و کاهش آلودگی هوا

- کاهش بار گرمایش (با افزودن توده و لایه عایق حرارتی) و سرمایش بنا (از طریق سرمایش تبخیری)

- کاهش اثرات گرمایش و تغییرات آب و هوایی شهری

-تصفیه هوای شهری و افزایش تولید اکسیژن

-ایجاد امکانات تفریحی و ورزشی جدیدِ فضای باز در مشاعات ساختمان

-افزایش فضای مفید ساختمان بدون پرداخت عوارض بنا به شهرداری

-کاهش اتلاف انرژی از طریق سقف آخرین طبقه ساختمان

-ایجاد زیست‌گاه طبیعی

 

 

-مهم ترین عیب روف گاردن ها، وزن سازه هست که سبب افزایش فشار وارد بر سقف میشه و امکان نشست سقف وجود داره.

-هزینه ی مصرفی احداث روف گاردن بسیار بیشتر از سقف های رایج هست.

-در روف گاردن ها، سیستم عایق آب وجود داره اما برای جلوگیری از آسیب به این سیستم امکان استفاده از گیاهان و درختچه هایی که دارای ریشه های بلند هستند وجود نداره.

-روف گاردن ها به نگهداری بیشتری نسبت به سقف های عادی نیاز دارن.

 

 

سطح مقطع یه روف گاردن در پشت بام ساختمان ، معمولاً با یه لایه عایق در پایین، یه غشای ضد آب برای جلوگیری از نشت از ساختمان و یه مانع ریشه برای جلوگیری از نفوذ ریشه ها از طریق غشای ضد آب شروع میشه. باید از یه غشای ضد آب استفاده کرد که بتونه در برابر اثرات اسیدهای آزاد شده از ریشه برخی گیاهان مقاومت کنه.

 

.

لایه زهکشی ساخته شده از پلاستیک سبک وزن، خاک رس یا شن لایه بعدی هست. این لایه علاوه بر حفظ سطح آب، محیط کشت رو نیز هوادهی می کنه. نقاط زهکشی باید از بالا قابل دسترسی باشن زیرا سیستم سقف کل سقف رو میپوشونه. در طرح های خاص، لایه زهکشی همچنین میتونه  آب رو برای استفاده بعدی توسط گیاهان ذخیره کنه. در بالای لایه زهکشی یه ژئوتکستایل یا تشک فیلتر قرار داره که به آب اجازه میده تا از آن عبور کنه و همچنین از فرسایش ذرات ریز خاک جلوگیری میکنه.

در نهایت، لایه های بالایی از یه پتو باد، گیاهان و محیط های رشد تشکیل شده . محیط رشد وزن سبکی داره و به زهکشی کمک میکنه و در عین حال مواد مغذی رو برای گیاهان تامین میکنه. پتو باد برای نگه داشتن محیط رشد تا زمانی که ریشه گیاهان شکل میگیره استفاده میشه.

 

 

طراحی روف گاردن و یا بام سبز باعث میشه تا فضای بیشتری از ساختمان قابل بهره برداری باشه. همچنین به صورت یه عایق حرارتی عمل میکنه .هزینه های گرمایشی و سرمایشی ساختمان رو کم میکنه.روف گاردن ها زمانی که به خوبی طراحی بشن میتونن زیبا به نظر برسن. این فضاها میتونن  به بهترین مکان در خانه برای استراحت، گفتگوهای بی‌وقفه، گذراندن اوقات فراغت و یا فقط کمی تامل در زندگی تبدیل بشن.در طراحی و دکوراسیون این فضاها،فضای سبز و گل های فراوانی به همراه وسایل و مبلمان های متنوعی استفاده میشه و کاربرد و زیبایی این فضا رو چندین برابر میکنه. همینطور با در نظر گرفتن قسمتی برای کاشت انواع گیاهان و سبزیحات به این فضا میتونیم حس تعلق بدیم که افراد ساکن در ساختمان بتونن گیاهان و پوشش گیاهی مورد نظر خودشون رو به طور ارگانیک و تحت نظر خودشون بکارن.

 

 

معماری و دکوراسیون این قسمت از ساختمان ارتباط مستقیمی با کاربری ساختمان،فرهنگ و اقلیم شهر و منطقه داره و باید با توجه به تمامی این موارد طراحی و ساخته بشه و همینطور باید به این نکته توجه کنیم که هدف از ایجاد طراحی و ساخت این نوع از بام چیست مثلا اگه برای ورزش و انجام مدیتیشن افراد ساخته باشه باید به یک سری نکات طراحی و دکوراسیون توجه کنیم و اگه فقط برای ایجاد فضایی برای استراحت افراد هست میتونیم با استفاده از یک آلاچیق،باربیکو و فضایی برای نشستن این فضارو ایجاد کنیم.

 

 

زیرسازی مناسب پشت بام و تعبیه ورودی و خروجی های مناسب آب اولین مرحله‌ای هست که باید اونو انجام بدیم و بهش توجه کنیم.

مهمترین نکته در طراحی این فضا،ایمنی آن هست.یعنی افراد با حضور در این بخش از ساختمان باید از تمام نظر ایمن باشن مثلا برای جلوگیری از سقوط افراد و اشیاء باید دور تا دور این بخش رو نرده بذاریم.

خاکی برای پوشش گیاهی این بخش از ساختمان استفاده میکنیم باید وزن کم و جذب آب بالایی داشته باشه و بتونه از نظر نیاز غذایی گیاهان نیز مناسب باشه.

برای انتخاب گونه های گیاهی برای کاشت در دکوراسیون این بخش باید گونه هایی رو انتخاب کنیم که در برابر شرایط آب وهوایی مقاوم باشن،آبیاری و هرس زیادی نیاز نداشته باشن.

برای آبیاری این پوشش گیاهی هم باید از یه متخصص استفاده کنیم تا از لوله هایی با جنس مناسب استفاده کنه که در فصل سرما در صورت بستن فلکه های آب از ترکیدن لوله ها جلوگیری بشه و همینطور در قسمت هایی جایگذاری بشه که در معرض دید نباشه.

 

 

1.آلاچیق :

برای نشستن و استراحت افراد

2.نور پردازی :

با توجه به اهمیت ایمنی افراد بر روی روف گاردن نورپردازی در شب بسیار مهم هست . باید در نورپردازي روف گاردن دقت زیادي به خرج داد. استفاده از چراغ هاي آویز روي دیوار و کاشته شده در ميان گل ها و نورهاي نقطه اي جلوه خاصی به روف گاردن میبخشه و موجب بزرگتر به نظر رسيدن فضا میشه.

با طراحی نورپردازی مدرن و مناسب به دکوراسیون روف گاردن میتونیم عمق و حالت بدیم و در ساعات شب نور پردازی مناسب باعث تشخیص راه ورودی و خروجی میشه.اگه بخوایم در روف گاردن فضای صمیمی و دوستانه ای رو ایجاد کنیم میتونیم نور پردازی رو با شدت کم و در قسمت بالای دیوار و پایین درخت ها طراحی کنیم.

3.کف سازی :

کفسازی روف گاردن میتونه از متریال های مختلفی مثل چوب، سنگ و شن باشه و باید با دقت انجام بشه و نیاز به زیر سازی مناسب داره و همچنین به زیبا کردن دکوراسیون روف گاردن کمک زیادی میکنه.

4.رنگ:

برای طراحی و دکوراسیون فضای روف گاردن بهتره یه رنگ اصلی و دو رنگ مکمل بکار گرفته بشه که این انتخاب بهترین عملکرد رو داره چون رنگ های خنثی مثل سفید، خاکستری یا بژ زیبایی گیاهان و گل ها رو بیشتر میکنه ولی استفاده از جند تا رنگ باعث بهم ریختگی و شلوغی فضای روف گاردن میشه.

همینطور برای جذاب کردن طراحی و دکوراسیون روف گاردن میتونیم یه نقطه کانونی ایجاد کنیم مثلا با استفاده از یه مجسمه،آبنما ی کوچک،درخت های مینیاتوری میتونه فضا رو دلپذیر و زیباتر کنیم و همیچنین استفاده از انواع مبلمان ها علاوه بر زیبایی ظاهری محیط، حضور طولانی مدت افراد رو هم ایجاد میکنه.

 

کلام آخر:

 

همه انسان‌ها احتیاج به مکانی برای کاهش استرس و لذت بردن از زمان خود دارن. برخی از افراد ترجیح میدن که در محل زندگی خود مکانی سرسبز و به طور خلاصه باغ کوچکی داشته باشن که روف گاردن همان باغ کوچک هست.

روف گاردن قدمت بسیاری داره و از زمان های گذشته در اکثر ساختمان ها برای ارتباط بین انسان و طبیعت و همچنین زیبایی ساختمان ها استفاده میشده ولی در چند دهه اخیر به دلیل افزایش رشد و گسترش شهر نشینی اهمیت و تاثیر وجود فضای سبز و پوشش گیاهی در محیط زندگی انسان ها کم رنگتر شده و باعث بوجود اومدن مشکلات زیادی شده.

در چندین سال اخیر،استفاده از روف گاردن در معماری و دکوراسیون ساختمان ها بسیار پرطرفدار شده و اکثر طراحان در طراحی و دکوراسیون ساختمان های  خود از این روش برای زیبایی و ایجاد ارتباط انسان و طبیعت استفاده میکنن زیرا افراد زیادی دوست دارن در اوقات فراغت و ساعات بیکاری خودشون به دور از محیط شلوغ زندگی شهری وقت خودشونو رو در طبیعت سپری کنن و روف گاردن یه راه حل بسیار مناسبی هست چون این بام در ساختمانی اجرا میشه که فرد در اون زندگی یا کار میکنه و افراد مسافت زیادی رو برای رسیدن به این بام طی نمیکنن و همینطور باعث ایجاد منظر زیبایی در شهر میشه.